Większość aktywnych seksualnie osób w ciągu całego swojego życia jest zakażanych wirusem brodawczaka ludzkiego HPV – wysokoonkogennym lub niskoonkogennym. Jednak wiele z nich o tym nie wie. U kobiet pociąga to za sobą ryzyko przekształcenia się niegroźnych z pozoru zmian w raka szyjki macicy. Ryzyko zakażenia wirusem hpv przez całe życie wynosi ok. 80 %.
Dowiedz się, ile rozwija się rak szyjki macicy oraz jakie daje objawy. Poznaj szereg metod, dzięki którym możesz skutecznie się przed nim zabezpieczyć.
Wirusy HPV niskoonkogenne
Wirus brodawczaka ludzkiego HPV istnieje w ponad 200 podtypach. Część z nich nie stanowi ryzyka transformacji (przemiany) w nowotwór. To tak zwane grupy niskiego ryzyka onkologicznego – podtypy: 1, 2, 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81.
Wirusy HPV niskoonkogenne powodują, zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, przemijające infekcje okolicy narządów rodnych. Podtyp HPV 1 i 2 jest dodatkowo przyczyną brodawek na stopach i dłoniach oraz kurzajek.
Podtypy 6 i 11 wirusa brodawczaka ludzkiego są z kolei odpowiedzialne za powstawanie kłykcin kończystych, łagodnych zmian, inaczej brodawek narządów płciowych. Te różowe, kalafiorowate guzki pojawiają się u mężczyzn najczęściej w okolicach prącia, moszny i krocza, a u kobiet w obrębie pochwy, sromu lub około odbytu. Zmiany te nie przekształcają się w nowotwór, jednak mogą stanowić problem natury estetycznej. Mało tego z ich powodu chory może odczuwać lęk albo zapaść na depresję. Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego typu 6 bądź 11, kiedy pojawiają się kłykciny kończyste, powinno skłonić nas do pytania czy infekcja hpv nie obejmuje również typów wysokoonkogennych. Jeśli zauważyłaś u siebie brodawki płciowe, upewnij się czy nie doszło do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego typu wysokoonkogennego. Test hpv możesz pobrać we własnej łazience w prosty i komfortowy sposób, więcej o tej tej metodzie przeczytasz w naszym osobnym artykule o selfsamplingu.
Wirusy HPV wysokoonkogenne
HPV wysokoonkogenne, czyli wysokiego ryzyka onkogennego, to podtypy: 16 i 18, 31, 33, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58. Szczególnie groźne są podtypy 16, 18 i 31.
Jakie rodzaje nowotworów mogą wywoływać HPV wysokoonkogenne? Istnieje związek wirusów HPV onkogennych z nowotworami:
- narządów rodnych: szyjki macicy, pochwy, sromu, prącia;
- przewodu pokarmowego: przełyku i odbytu (90% nowotworów odbytu jest skutkiem zakażenia HPV);
- organów głowy i szyi (70% nowotworów w tej okolicy wynika z infekcji HPV): jamy ustnej, gardła, krtani, a nawet zatok przynosowych;
- a także płuc.
HPV a rak szyjki macicy
Czy wiesz, że wirusem powodującym raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego HPV? Za rozwój tego nowotworu odpowiadają najczęściej podtypy: 16, 18 i 31. Przy zakażeniu podtypem 16 ryzyko rozwoju raka wzrasta 100, a nawet 500-krotnie. Ryzyko rośnie również wtedy, gdy kobieta:
- pali papierosy,
- przeszła liczne ciąże i porody (więcej niż 5),
- stosuje dietę ubogą w witaminę C,
- często choruje na inne choroby przenoszone drogą płciową
- cierpi choroby przewlekłe takie jak AIDS czy inne nowotwory
Zakażenie HPV na początku może prowadzić do powstania zmian śródnabłonkowych (zwanych dawniej dysplastycznymi), czyli stanów przedrakowych (dysplazji małego – CIN 1, średniego – CIN 2 albo wysokiego stopnia – CIN 3). Są one możliwe do wykrycia podczas kolposkopii z wycinkami. Wcześnie zdiagnozowana dysplazja nie stanowi zagrożenia dla życia, można ją całkowicie wyleczyć. Szansa na to wynosi nawet 95%. Jeśli jest nieleczona, może rozwinąć się w nowotwór.
Ile rozwija się rak szyjki macicy?
Infekcja wirusem HPV, również tym onkogennym, najczęściej nie daje żadnych objawów. Według naukowców mija kilka, 7-9, a nawet więcej lat, zanim zainfekowane HPV komórki człowieka przekształcą się w nowotwór.
Jakie są objawy raka szyjki macicy
Wczesny rak z reguły nie powoduje żadnych objawów. Dopiero bardziej zaawansowane postaci dają symptomy:
- krwiste plamienia. Mogą się pojawić samoistnie bądź po stosunku,
- obfite upławy, które nierzadko mają nieprzyjemny zapach,
- uczucie bólu w podbrzuszu czy trudności w oddawaniu moczu
W skrajnych przypadkach, gdy rak nacieka okoliczne tkanki, pojawiają się:
- częste infekcje układu moczowego i zatrzymanie moczu,
- obrzęk kończyn dolnych, który często jest niesymetryczny,
- krwawienie z odbytu.
Czy wiesz, że rak szyjki macicy stanowi w skali globalnej czwarty pod względem częstości nowotwór u kobiet? Rocznie zapada na niego ok. 570 tysięcy kobiet, głównie między 50. a 60. rokiem życia. Niestety około 60% pacjentek umiera. Z tego względu naukowcy oraz lekarz zaproponowali kilka działań, które zmniejszyły śmiertelność o 70%.
Jak zapobiec rakowi szyjki macicy?
Związek podtypów wirusa HPV wysokoonkogennych z rakiem szyjki macicy nie ulega wątpliwości. Żeby zmniejszyć ryzyko zachorowania na ten nowotwór, warto zastosować się do poniższych wskazówek dotyczących stylu życia:
- zaszczep się na HPV,
- ogranicz liczbę partnerów seksualnych,
- stosuj mechaniczne, inaczej barierowe środki antykoncepcji np. prezerwatywę (zmniejsza to ryzyko, ale pamiętaj nie daje to 100% pewności),
- przede wszystkim wykonuj test na HPV raz 5 lat
Profilaktykę pierwotną raka szyjki macicy stanowi szczepienie przeciwko HPV. Zmniejsza ono ryzyko infekcji wirusem o ponad 75%. Ponieważ skuteczność szczepień nigdy nie jest 100%, podstawą w dalszym ciągu jest regularne (minimum co 3 lata) badanie cytologiczne, które obecnie powinno być już zastępowane badanem na obecność zakażenia hpv. Jest to krótkie, bezpieczne i bezbolesne badanie, które może pobrać ginekolog bądź Ty sama na zasadzie tzw. samopobrania we własnej łazience (ang. selfsampling) . Powyższe badania zwiększają w dużym stopniu wczesną wykrywalność zmian chorobowych.
Wiesz już, jaki wirus powoduje raka szyjki macicy. Zapamiętaj – rak ten jest nowotworem podstępnym, ale wyleczalnym prawie w 100 % jeśli zareagujemy na etapie przedrakowym. Długo rozwija się w ciele kobiety, zanim da objawy. Jego śmiertelność jest w związku z tym wysoka i wynosi około 60%. Warto stosować profilaktykę: zarówno zmienić styl życia, jak i poddać się szczepieniu przeciwko wirusowi HPV. Szeroko dostępne są badania cytologiczne i testy HPV. Łatwiej zapobiegać niż leczyć.
Autor:
Dr n. med. Wojciech Homola, specjalista położnictwa i ginekologii, autor wielu prac naukowych z zakresu HPV oraz profilaktyki raka szyjki macicy, wieloletni wykładowca akademicki
